این روزها دیگر کمتر کسی را میتوان یافت که در بازار ارزهای دیجیتال فعالیت کند و حداقل برای یک بار هم که شده واژهای مثل «ان اف تی» (NFT) به گوشش نخورده باشد. در حقیقت شرایط به گونهای شده که در بیشتر سرخط خبرها به صورت مستقیم یا غیرمستقیم حرف از ان اف تی یا توکن غیرقابل تعویض میشود.
NFT به زبان ساده
توکن NFT که مانند سایر ارزهای دیجیتال، در پلتفرم بلاک چین فعالیت میکند، این روزها یکی از محبوبترین و مورد بحثترین مفاهیم در دنیای ارزهای دیجیتال است. NFT ها یک نوع غیرقابل تعویض و اختصاصی از ارزهای دیجیتال هستند که میتوانند در زمینه های مختلف برای منحصر به فرد کردن این ارزها استفاده شوند. در این مطلب قصد داریم به بررسی ویژگیها و کاربردهای NFT به زبان ساده بپردازیم.
برای اینکه بدانیم NFT چیست، بحث را اینگونه آغاز میکنیم؛ در بازار دو نوع دارایی دیجیتال وجود دارد:
- دارایی تعویضپذیر یا دارای همتا
- دارایی تعویضناپذیر یا بیهمتا
دارایی تعویض پذیر چیست؟
همانطور که از نام این داراییها مشخص است، میتوانند به یکدیگر تبدیل شوند و ارزش تمام آنها یکسان است؛ شاید بهترین مثال از این نوع، یک دسته اسکناس باشد. آیا بین اسکناسهای صد دلاری تفاوتی وجود دارد؟ یا اگر کسی از شما درخواست پول خرد کند و معادل ارزش آن، به شما اسکناسی درشتتر تحویل دهد، متضرر خواهید شد؟ جواب به وضوح نه است. چرا که اشکال مختلف یک ارز فیات تعویضپذیر هستند و یا همتا دارند. بر اساس تعریف واژهنامه لاروس، واژه fungible «به چیزهایی اشاره دارد که مصرف شده و میتوانند با اقلام مشابه از نظر کیفیت و کمیت جایگزین شوند.»
اما اگر کسی از شما بپرسد قیمت تابلوی نقاشی چند است؟ شما باید بدانید منظور او کدام تابلوی نقاشی است؛ زیرا قیمت هر یک با دیگری متفاوت است. حتی قیمت یک اثر نقاشی با نسخه جعلی آن زمین تا آسمان فرق میکند؛ حتی اگر نسخهای باشد که با نسخه اصلی مو نزند. یک تابلوی نقاشی، اثری منحصر به فرد و بیهمتا و نسخه مشابهی از آن وجود ندارد. این پایه و اساس تعریف NFT است.
حال این مفهوم را به ارزهای دیجیتال تعمیم میدهیم؛ علی و محمد در کیف پولهای خود بیت کوین ذخیره کردهاند. آیا قیمت بیت کوین این دو باهم تفاوت دارد؟ خیر. پس بیتکوین یک کوین قابل تعویض است. اتریوم، بایننس کوین، XRP، کاردانو و تمامی ارزهای fungible، یک دارایی قابل تبدیل هستند و ارزش یک کوین اتر با دیگر کوین آن هیچ تفاوتی ندارد.اکنون تفاوت میان یک توکن قابل معاوضه با یک دارایی غیرقابل معاوضه را متوجه شدیم.
چه کسی NFT را اختراع کرد؟
در 3 می سال 2014، کوین مک کوی، هنرمند دیجیتال، اولین NFT شناخته شده “کوانتوم” را اختراع کرد. کوانتوم یک هشت ضلعی پیکسلی پر از اشکال مختلف است که به روشی کاملا خیرهکننده عمل میکند.
در اکتبر 2015 و در واقع 3 ماه پس از راه اندازی بلاک چین اتریوم، اولین NFT تکمیل شده به نام اتریا عرضه شد و بهطور زنده در DEVCON1، اولین کنفرانس توسعه دهندگان اتریوم در کشور لندن بهنمایش درآمد. اکثر 457 کاشی شش ضلعی قابل خرید و مبادله اتریا تا بیش از 5 سال فروخته نشد تا 13 مارس 2021 که NFT با تبلیغات انفجاری، مجدداً مورد توجه قرار گرفت؛ طی یک ترفند هیجانی، در عرض 24 ساعت، تمام کاشیهای نسخه فعلی و قبلی با ارزش جمعاً 4/1 میلیون دلار فروخت و باعث شد تا از آن پس NFTها همواره مورد توجه معاملهگران دیجیتالی قرار بگیرند.
چرا مردم حاضرند میلیونها دلار را صرف خرید چیزی کنند که بهراحتی میتوانند از آن اسکرین شات بگیرند یا دانلود کنند؟
بهاین دلیل که NFT به خریدار اجازه میدهد کالای اصلی را که شامل احراز هویت داخلی است، داشته باشد؛ در نتیجه این احراز هویت مالکیت این اثر را اثبات میکند و توسط دیگران قابلاستفاده نیست. در واقع، ارزش معنوی اثر با اعتبار و هویت هنرمند گره خورده است و آنها میپذیرند که تنها یک واحد از اثر مورد نظر به صورت NFT تولید و به خریدار اهدا کنند.
نحوه کارکرد NFT به چه شکل است؟
NFTها بخشی از بلاک چین اتریوم هستند و در نتیجه، ژتونهایی به شمار میآیند که اطلاعات اضافهای در آنها ذخیره شده است. البته در حال حاضر صدور توکنهای NFT در شبکههای بلاک چین دیگر مانند بایننس نیز قابل انجام است. اطلاعات اضافه شده به توکنهای غیر قابل معاوضه، بخش مهم توکنها را تشکیل میدهند و سبب میشوند تا هنر، موسیقی، ویدیو و مواردی از این دست را با فرمتهای مختلف عکس، فیلم و موسیقی پوشش دهند. از آنجایی که این رمزارزها، ارزشی را در خود حفظ و نگهداری میکنند، میتوان آنها را خرید و فروش کرد و مانند انواع مختلف آثار هنری، این ارزش توسط بازار و مکانیزم عرضه و تقاضا تنظیم میشود.
چرا ان اف تی NFT خریدار دارد؟
NFT ها میتوانند یک سرمایهگذاری مالی، یک خرید احساسی، یک کالای کلکسیونی یا روشی برای خریدار باشند تا مانند یک هنرمند یا یک برند، ارتباط بیشتری با خالق NFT داشته باشد. این شبیه به چگونگی جمعآوری تمبرهای پستی، سکههای قدیمی یا کلکسیون پروانهها توسط افراد است.
آیا ان اف تی NFT قانونی است؟
کد NFT یک دارایی با امضای دیجیتالی از طرف سازندهی آن است که با کمک رمز در هر سرور، مرورگر یا سیستمعاملی احراز هویت را انجام میدهد و آن را به روشی غیرمتمرکز تأیید میکند. بنابراین در این فضا هیچ سازمانی مسئول میزبانی NFT نیست. برای مثال اگر یک NFT برای بلیت یک کنسرت ساخته شود لازم نیست آن بلیت از طریق پلتفرمهای فروش بلیت مثل ایران کنسرت تأیید شود چراکه بهسادگی امکان تأیید آن در شبکه بلاک چین فراهم است.
کاربردهای NFT
قبل از پیدایش توکنهای غیرقابل تعویض، اگرچه قانون کپیرایت وجود داشت، ولی کپی کردن غیرقانونی آثار هنری دیجیتال، تقریبا امری آسان بود. توسعه NFTها، کاربردهای زیادی در زمینه آثار هنری کریپتویی، آیتمهای کلکسیونی دیجیتال، املاک و مستغلات، امور مالی و لجستیک و بسیاری حوزههای دیگر دارد.
کاربرد NFT در هنر
توکنهای غیر مثلی به حل مشکلات قدیمی کمیاب بودن آثار دیجیتال کمک کردهاند. هنر کریپتویی بخش عمدهای از ارزش خود را مدیون تعیین دیجیتالی اعتبار و مالکیت خود است. اگرچه همه میتوانند کاراکترهای CryptoPunk که بر بستر بلاک چین اتریوم است را مشاهده و بررسی کنند و تصاویر آن را هم ذخیره کنند، اما نمیتوانند مدعی شوند که مالک آن هستند.
کاربرد NFT در بازیهای رایانهای
فضای بازی و گیمینگ از تقاضای بسیار زیادی برای آیتمهای منحصر به فردی برخوردار است که قابل معامله باشند. کمیاب بودن این آیتمها تاثیر مستقیم بر قیمت آنها دارد. گیمرها نیز با ایده آیتمهای دیجیتالی و ارزشمند آشنا هستند. ریزتراکنشها و خریدهای داخل بازی، صنعت گیمینگ چند میلیارد دلاری ایجاد کردهاست که میتواند از فناوری بلاک چین و NFTها بهرهمند شود.
توکنهای بازیهای رایانهای ترکیبی از هنر، ویژگی کلکسیونی و کاربردهای مختلف را برای گیمرها به همراه دارند. هرچند هنوز در خصوص پیادهسازی و استفاده از توکنهای غیرمثلی در بازیهای رایانهای بزرگ فاصله زیادی باقی مانده است.
کاربرد NFT در موسیقی
همانند عکس یا ویدئو، میتوانید فایل صوتی را نیز به NFT ضمیمه کنید تا قطعه موسیقی کلکسیونی ایجاد شود. یکی از مشکلات بزرگ موسیقیدانان، دریافت سهم عادلانهای از فروش آثار خود است. اما حداقل دو روش برای دستیابی به یک نتیجه متعادل و مناسب وجود دارد :
پلتفرمهای پخش موسیقی بر بستر بلاک چین و رصد و پیگیری حق فروش بر بستر بلاک چین. رقابت با شرکتهای بزرگ و معروف موسیقی در خصوص سرویسهای پخش موسیقی برای پروژههای کوچک بلاک چین دشوار است. در این بین، پروژههای کوچکتر تصمیم میگیرند عمدتا با هنرمندان مستقل همکاری کنند.
ترکیب موسیقی با NFT ها یک ایده بسیار عالی برای استفاده از حوزه توکنهای غیر قابل تعویض است، اما بدون پشتیبانی شرکتهای معروف موسیقی ممکن است با مشکلات مختلفی مواجه شود.
کسب درآمد از برند شخصی و تجاری
علاوه بر کاربردهای بالا، NFTها به منبع درآمدی برای نامهای تجاری تبدیل شدهاند. به طور مثال، یک شرکت، تصویری مانند زیر را در یک بازار در کمتر از 30 دقیقه به فروش رساند. هر NFT فروخته شده شامل کارت هدیهای به میزان 500 دلار بود که صاحب اصلی میتوانست آن را خرج کند. اما این کارتها (تصاویر) در حال حاضر قیمتی برابر با 3500 دلار دارند و شامل هیچ کارت هدیهای هم نیستند.
به کمک NFT میتوان برای عکسها یا توییتها یا هر اتفاق منحصر به فرد دیگری نیز ارزش مشخصی را در نظر گرفت. به طور مثال، «جک دورسی» (Jack Dorsey) از بنیانگذاران تویتر، اولین توییت خود را به مبلغی برابر با 2,915,835.47 دلار به فروش رساند. بسیاری از پروژههای ارز دیجیتال در حوزه ورزش و سرگرمی نیز لحظههای خاص بازیکنان و تیمها را به توکنهای NFT تبدیل کرده و به فروش میرسانند. پروژههای ارز دیجیتال فن توکن از جمله این پروژهها هستند. اگرچه توکنهای اصلی این پروژه قابل معاوضهاند اما بسیاری از این پروژهها برای تقدیر از دارندگان توکنهای هواداری، NFTهای مربوط به بازیکنان و تیم خود را بین آنها توزیع میکنند که قابل خرید و فروش است.
عملکرد NFT
بر اساس گزارش سایت تحلیلی Nonfungible، اقتصاد NFT شاهد رشد شگفتانگیزی در طی چند سال اخیر بوده است. در نمودار زیر، شاخصهای مختلف فروش و رواج توکنهای بیهمتا در طی سالهای 2019 تا 2021 را مشاهده میکنید. واضحترین شاخص رشد این دسته، شاید حجم دلاری معاملات باشد که از 24 میلیون دلار در سال 2019، به بیش از 17 میلیارد دلار در پایان سال 2021 رسید.
عملکرد توکنهای NFT طی سالهای 2019 تا 2021
جمع بندی نهایی
اینکه توکنهای غیرقابل تعویض بخشی از آینده خواهند بود یا تنها یک فاز هیجانی کوتاه مدت هستند، مشخص نیست و باید منتظر ماند و دید. با این حال چیزی که هم اکنون با آن مواجه هستیم ورود شرکتها و افراد شناخته شده به این حوزه است و به نظر میرسد به این زودیهای تب و تاب NFT فرو نخواهد نشست.
ما نیز به منظور آشنایی شما با این فناوری، سعی کردیم در این مقاله با زبانی متفاوت در مورد NFT صحبت کنیم و یک بار برای همیشه بفهمیم که اصلاً این توکنها چه مفهومی دارند و کاربرد آنها چیست.