مدتی قبل الیزابت وارن (Elizabeth Warren)، که یکی از معروف‌ترین سناتورهای دموکرات ایالات متحده است. از ترس اینکه مقامات روسیه با تبدیل ثروت خود به ارز دیجیتال از تحریم‌های اقتصادی فرار نمایند. لایحه‌ای را برای جلوگیری از تراکنش‌های ارزهای دیجیتال روسیه به کنگره آمریکا ارائه نمود. اما آیا واقعا این دغدغه وارن مبتنی بر حقیقت است؟
این سناتور در جلسه استماع کمیته سنا هشدار داد:
به طور کلی هیچ کس نمی‌تواند بگوید که روسیه با انتقال تمام دارایی‌های خود به ارزهای دیجیتال، قادر به دور زدن تحریم‌هاست. اما برای طرفداران پوتین که می‌خواهند، یک یا دو میلیارد دلار از ثروت خود را پنهان کنند، ارز دیجیتال گزینه بسیار خوبی به نظر می‌رسد.
این لایحه به دنبال اعمال ممنوعیت کلی برای تمام تراکنش‌های ارزهای دیجیتال روسیه نیست؛ اما به دولت ایالات متحده این اختیار را می‌دهد که شرکت‌های آمریکایی را از پردازش تراکنش‌های ارز دیجیتال مرتبط با حساب‌های تحریم شده روسیه منع کند و تحریم‌های ثانویه را برای صرافی‌های ارزهای دیجیتال خارجی که با افراد، شرکت‌ها یا سازمان‌های دولتی تحریم‌شده روسی تجارت می‌کنند، اعمال کند.
اما یک سوال، آیا این اقدامات لازم است؟
اگرچه شواهد نشان می‌دهد که تعداد و ارزش تراکنش‌های ارزهای دیجیتال روسیه در ماه گذشته افزایش یافته است، اما همچنین داده‌ها بیانگر این نکته هستند که خریداران ارزهای دیجیتال در واقع مردم عادی روسیه هستند که سعی دارند بعد از سقوط ارزش روبل، پس‌انداز خود را به‌گونه‌ای حفظ کنند.
تحریم‌های هدفمند؟!
تحریم های اقتصادی اعمال شده علیه روسیه به دلیل حمله به اوکراین طبیعتا به کل اقتصاد روسیه آسیب خواهد زد. با این حال، هدف از این تحریم‌ها ضربه زدن به پوتین و اطرافیان میلیاردر اوست که از حکومت روسیه حمایت می کنند. جایی که قرار است بیشتر این آسیب به آن جا وارد شود.
سنگ بنای این استراتژی این است که با مسدود کردن دارایی‌هایی که مقامات روسی در خارج از کشور سرمایه‌گذاری کرده‌اند. مسدود کردن تراکنش‌های مالی، این افراد از استفاده یا جابه‌جایی ثروت خود منع شوند.
اما مدتی است که مقامات ایالات متحده نگران ادامه فعالیت صرافی‌های ارزهای دیجیتال در روسیه مانند بایننس (Binance)، یوبیت (Yobit) و لوکال بیت کوینز (Local Bitcoins) هستند. حتی پیش‌از حمله اخیر روسیه به اوکراین، وزارت خزانه داری ایالات متحده هشدار داده بود که ارزهای دیجیتال می‌توانند تحریم‌هایی را که قبلاً به دلیل الحاق کریمه در سال ۲۰۱۴ (۱۳۹۲) علیه روسیه اعمال شده بود را تضعیف کنند.
تضعیف ارزش روبل
نمودار زیر نشان دهنده این است که چرا مردم عادی روسیه تمایل به خرید ارزهای دیجیتال دارند. از زمان حمله ۲۴ فوریه (۵ اسفند) به اوکراین، ارزش روبل در برابر دلار آمریکا تا ۴۰ درصد کاهش یافته است. پیش از این حمله یک دلار حدود ۷۶ روبل ارزش داشت که بعد از حمله. همین یک دلار تا ۱۳۲ روبل نیز معامله می‌شد. البته در زمان نگارش این مقاله یک دلار حدود ۱۰۰ روبل ارزش دارد.
ارزش هر سنت آمریکا در برابر روبل روسیه در نمای ماهانه
افزایش تبدیل روبل به بیت کوین
نمودار بعدی ارزش تراکنش های بیت کوین آدرس‌های روسی را نمایش می‌دهد. هرچند بیت کوین تنها ارز دیجیتال قابل خرید برای روس‌ها نیست. اما تا حد زیادی قابل معامله‌ترین و قابل‌اعتمادترین ارز دیجیتال موجود است. پس به خوبی می‌تواند نقش واسط برای تبدیل روبل را بازی کند. این داده‌ها از کوین دنس (Coin Dance) به دست آمده اند.
حجم معاملات بیت کوین توسط حساب های روسی به روبل در نمای هفتگی
از زمان شروع جنگ در ۲۴ فوریه (۵ اسفند) تا زمان انتشار این گزارش، خرید بیت کوین با استفاده از روبل ۲۶۰ درصد افزایش یافته است.
در نگاه اول این افزایش ۲۶۰ درصدی خیلی چشم گیر به نظر می‌رسد. اما زمانی که کاهش ارزش روبل را در نظر بگیریم، این رقم کمتر قابل‌توجه خواهد بود. ارزش هفتگی روبل‌هایی که به بیت کوین تبدیل می‌شوند، هفته گذشته حدود ۲۸ میلیون دلارو در اواسط فوریه (اسفند ماه) حدود ۱۴ میلیون دلار بوده است. یعنی میزان افزایش این بار کمتر شده و به ۱۰۰ درصد افزایش می‌رسد.
در مقیاس جهانی، این مبلغ خرید بیت کوین با استفاده از روبل روسیه ناچیز است. به گفته کایکو (Kaiko)، هر هفته بین ۲۰ تا ۴۰ میلیارد دلار برای خرید بیت کوین صرف می‌شود. بنابراین معامله بیت کوین- روبل کمتر از ۰.۱۴ درصد از کل معاملات بیت کوین را تشکیل می‌دهد.
تراکنش‌های کوچک
نکته مهم دیگر این است که تعداد حساب‌ها و اندازه میانگین تراکنش‌ها است. به گفته گلس نود (Glassnode)، یکی دیگر از سرویس‌های تحلیل داده‌های ارزهای دیجیتال، از زمان حمله به اوکراین تعداد حساب‌های بیت‌کوین روسی از ۳۹.۹ میلیون به ۴۰.۷ میلیون افزایش یافته است. (جمعیت روسیه حدود ۱۴۴ میلیون نفر است.)
بر اساس داده‌های بزرگترین صرافی فعال در روسیه که بایننس می‌باشد. متوسط اندازه روزانه هر تراکنش بیت کوین- روبل به ۵۸۰ دلار افزایش یافته است. برای مقایسه در نظر داشته باشید که میانگین ارزش تراکنش‌ها در آمریکا در همین مقطع زمانی ۲,۱۹۸ دلار است.
انتقال مقدار زیادی روبل به صرافی‌های ارزهای دیجیتال فعال در روسیه به دلیل نقدینگی نسبتا پایین موجود در آن‌ها به شدت محدود شده است.
منظور از نقدینگی سهولت تبدیل یک دارایی یا اوراق بهادار (در این‌جا بیت کوین) «از» یا «به» پول نقد است بدون اینکه قیمت آن تاثیر زیادی از این معامله متحمل شود. هنگامی که بازاری خریدار و فروشنده بیشتری داشته باشد، انجام معامله آسان تر شده و نرخ ارز تاثیر کمتری می‌پذیرد. با خریدار و فروشنده کمتر، معامله سخت‌تر خواهد بود. معیار نقدینگی صرافی های بیت کوین روسیه، ارزش سفارش های ارسال شده توسط خریداران و فروشندگان در هر زمان معین است. این مبلغ چیزی در حدود ۲۰۰,۰۰۰ دلار است، در حالی که این مقدار در ایالات متحده به ۲۲ میلیون دلار برای مبادلات ارزهای دیجیتال می‌رسد. (حدود ۱۱۰ برابر بیشتر)
این آمار نشان دهنده این است که اگر کسی بخواهد حجم زیادی بیت کوین را در برابر روبل معامله کند، با مشکلات زیادی روبرو خواهد شد.
سرمایه‌گذارن کوتاه‌مدت
بنابراین، شواهد حاکی از آن است که بیشتر افزایش معاملات ارزهای دیجیتال در روسیه به وسیله سرمایه‌گذاران کوچک انجام می‌گیرد.
هر چند امکان دارد که پوتین و هم‌قطارانش از صدها یا هزاران حساب کاربری کوچک برای انجام بسیاری از تراکنش‌های با مقیاس اندک برای جابه‌جایی ثروت خود بهره برده باشند اما به احتمال زیاد ثروت این افراد بیشتر از طریق شرکت‌های صوری در مکان‌هایی مانند موناکو، جزایر ویرجین بریتانیا، ایرلند یا حتی ناحیه دلاور ایالات متحده سرمایه‌گذاری شده است.