تعریف اولیه مفهوم هاوینگ
در حوزه ارزهای دیجیتال، هاوینگ به فرایندی میگویند که میزان صدور کوینهای جدید را کاهش و هربار به نیمی از آنچه که قبلا بوده میرساند. هاوینگ این تضمین را میکند که دارایی رمزنگاری شده تا آن زمان که به حداکثر میزان عرضه خود نرسد، از نرخ صدور ثابت آن پیروی خواهد کرد. این فرآیند اولین بار در بیت کوین اجرایی شد و از آن زمان تاکنون به یکی از مهمترین فرایندها در سیستم اقتصادی برترین رمز ارز بازار تبدیل شده است.
هاوینگ بیت کوین
هر چهار سال یکبار (پس از گذشت ۲۱۰هزار بلاک در بلاک چین BTC)، میزان تولید بیت کوینهای جدید به طور ناگهانی نصف میشود. یا بهطور دقیقتر اگر بخواهیم به این موضوع بپردازیم. پاداشی که اهدا میشود به ماینرها برای اضافه کردن یک بلاک به بلاک چین ۵۰ درصد سقوط میکند. هاوینگ توسط ساتوشی ناکاموتو، خالق بیت کوین، با هدف کنترل تورم بیت کوین، در کد این شبکه قرار داده شده است.
شاید از خودتان بپرسید که چرا طراحی این تغییر در پاداش ماینرها الزام داشته است و چرا نباید نرخ پاداش اعطایی به ماینرها را ثابت نگه داشت. آیا این رویداد در نهایت به ضرر ماینرها تمام نخواهد شد؟ پاسخ این سؤال در قانون عرضه و تقاضا نهفته است.
اگر بیت کوینهای جدید بهسرعت تولید شوند، یا تعداد بیت کوینهای قابل تولید بینهایت باشد، به تدریج تعداد بالای بیت کوینهای در گردش، ارزش و روند آن را رو به سقوطی خواهد کرد.
خالق اتریوم، در یادداشت شخصی خود برای وبسایت بیت کوین مگزین، لزومِ کند کردن سرعت توزیع بیت کوین از طریق رویداد هاوینگ را اینگونه شرح داد:
علت هاوینگ چیست؟
در واقع علت اصلی انجام این کار کنترل تورم است. یکی از بزرگترین خطاهای ارزهای فیات سنتی که تحت کنترل بانکهای مرکزی هستند، این است که این بانکها میتوانند به هر اندازه که بخواهند پول چاپ کنند و اگر بیش از حد اقدام به چاپ نمایند، ارزش ارز دولتی طبق قانون عرضه و تقاضا سریعاً روند کاهشی به خود میگیرد.
بیت کوین برخلاف اکثر ارزهای رایج طوری طراحی شده است که مثل یک کالای باارزش همانند طلا عمل کند. دقیقا در این مثال طلا مشخص است که میزان طلاهای موجود در جهان محدود است و با استخراج هر گرم از آن، استخراج طلاهای باقیمانده سختتر از قبل میشود.
طلا به دلیلِ همین عرضه محدود است که در طی شش هزار سال گذشته توانسته، جای پای خود را بهعنوان یک وسیله تبادل و ابزار ذخیره ارزش محکم کند. کاری که امیدواریم بیت کوین هم از پس انجام آن برآید.
بلاکچین چیست؟
پیش از اینکه به بحث اصلی هاوینگ بیت کوین بپردازیم بهتر است بدانیم بلاکچین چیست ؟
بلاکچین از دو کلمه Block بلوک و Chain زنجیره تشکیل شده است. این فناوری در حقیقت زنجیره ای از بلوک هاست. در اصل بلاکچین یک نوع سیستم ثبت اطلاعات و گزارش است.
تفاوت آن با سیستم های دیگر در این است که اطلاعات ذخیره شده روی این نوع سیستم ، قابلیت اشتراک گذاری میان همه اعضای شبکه را دارند. در نتیجه با استفاده از رمزنگاری امکان حذف و دستکاری اطلاعات ثبت شده تقریبا امری غیرممکن است.
در واقع بلاکچین نخستین بار با پیدایش بیت کوین به وجود آمد که از این راهکار برای ذخیره اطلاعات مربوط به دارایی کاربران استفاده میکردند. انسان ها در دنیای واقعی برای انجام تراکنش مالی از یک واسطه همانند بانک استفاده می کنند. اما در استخراج بیت کوین هیچ بانکی برای انجام تراکنش مالی وجود ندارد.
به همین منظور مفهوم بلاکچین به وجود آمد تا خریداران و فروشندگان این امکان را داشته باشند که به صورت مستقیم با هم در ارتباط باشند. که در آن نیاز آنها به یک شخص ثالث یا واسطه رفع شود. این شکل از تراکنش را همتا به همتا می نامند.
بلاکچین از رمزنگاری خاصی به منظور امنیت در تبادلات و حتی خرید و فروش ارز دیجیتال استفاده می نماید. بر خلاف سیستم های بانکی که دارای یک موقعیت مشخص و در اصطلاح متمرکز عمل می کنند. مراکز داده هایی که بلاکچین ها در آن قرار دارند کاملا غیرمتمرکز است و در سراسر جهان پراکنده هستند.
محل نگهداری بلاکچین ها
محل نگهداری بلاکچین ها را دفتر کل توزیع شده می نامند. این دفتر کل برای همه اعضای شبکه و با جزئیات در دسترس است و حتی حساب ها برای همه به صورت شفاف قابل مشاهده است. این شبکه در واقع زنجیره ای از رایانه ها است که درستی تراکنش های صورت گرفته بین شما و طرف مقابلتان را تایید می نمایند و پس از تایید، آن را نیز به بلاکچین اضافه می کنند.
بیت کوین چگونه تولید میشود؟
سیستم بیت کوین از شبکهای از کامپیوترها با نام نود تشکیل شده است که کدهای Bitcoin را اجرا کرده و آن را روی بلاک چین ذخیره مینمایند. برای درک بهتر این موضوع میتوان بلاک چین را در قالب یک سری بلاک در نظر داشت که هر بلاک حاوی تعدادی تراکنش است. همه کامپیوترهای Blockchain لیستی مشابه از بلاکها و تراکنشها دارند. در نتیجه میتوانند این بلاکها و تراکنشهای جدید را به صورت آنی مشاهده کنند.
هرچهقدر دستگاهها یا نودهای بیشتری به یک بلاک چین وصل باشند، آن شبکه ثبات بیشتری خواهد شد. در حال حاضر بیش از 10,000 ماینر در حال اجرای کدهای بیت کوین هستند. هر فردی که تجهیزات کافی را داشته باشد میتواند همین حالا با دانلود کردن کل تاریخچه تراکنشها و تمام بلاک چین به جمع ماینرها بپیوندد.
استخراج بیت کوین (Bitcoin Mining) فرایندی است که طی آن افراد میتوانند با تجهیزات کامپیوتری در شبکه شرکت کنند. ماینینگ مستلزم حل پازلهای پیچیده محاسباتی برای یافتن هش بلاکهای جدید و افزودن آن بلاکها به بلاک چین است. این فرآیند اثبات کار (Proof of Work) نام دارد.
به زبان ساده، یک ماینر برای استخراج بیت کوین باید دو شرط را اجرایی کند. اول باید هش یک بلاک حاوی تراکنشها را پیدا نماید. دوم باید اولین ماینری باشد که به این هش میرسد. وقتی هر دو شرط اجرایی شدند، رمز ارزهای BTC جدیدی تولید شده و به عنوان پاداش بلاک (Block Reward) به ماینر داده میشوند.
ماینرها
همانطور که در پاراگراف بالا اشاره کردیم هر فردی که تجهیزات کافی داشته باشد، میتواند به عنوان ماینر به بلاک چین بیت کوین بپیوندد. این یکی از نقاط قوت بلاک چین است که منجر به افزایش ثبات میشود اما ریسک بیشترشدن عرضه را نیز به همراه دارد. در حوزه Blockchain برای مدیریت عرضه، فعالیت ماینرها محدود نمیشود. در عوض سقف مشخصی برای عرضه برخی از ارزهای دیجیتال وجود دارد که نباید از آن فراتر رفت. به عنوان مثال سقف عرضه بیت کوین، 21 میلیون واحد است. به هیچ عنوان نباید تعداد BTCهای در حال گردش از این تعداد بیشتر شود. به این ترتیب، عرضه هیچوقت از تقاضا پیشی نمیگیرد و ارزش رمز ارز حفظ میشود. برای کنترل عرضه رمز ارزها روشهای مختلفی مثل هاوینگ و توکن سوزی به عمل میآید.
تاریخ هاوینگ های قبلی بیت کوین
در سال 2009، پاداش هر بلاک 50 واحد BTC بود. که پس از هاوینگ سال 2012، این مقدار به 25 واحد رسید و سپس در سال 2016، به 12.5 واحد کاهش یافت. در هاوینگ سال 2020 نیز این مقدار به 6.25 واحد نصف شد.
هاوینگ ۲۰۱۲
در سال ۲۰۱۲ با اولین رویداد هاوینگ بیت کوین، در ابتدا قیمت بیت کوین برای مدت ۶ هفته روند نزولی داشت، اما پس از گذشت مدتی قیمت بیت کوین تا ۲۳۰ دلار افزایش را تجربه کرد این در حالی بود که در زمان وقوع هاوینگ قیمت بیت کوین ۱۳ دلار و ۴۲ سنت بود. البته ناگفته نماند که عدهای این افزایش قیمت را ناشی از فضای سیاسی حاکم در آن دوره میدانند.
هاوینگ ۲۰۱۶
در دومین هاوینگ بیت کوین در سال ۲۰۱۶ نیز پس از این رویداد قیمت بیت کوین رشد چندانی نداشت. اما در طی یک سال، قیمت بیت کوین به ۲۰,۰۰۰ دلار رسید و بیت کوین توانست رشد ۳۱ درصدی را برای خود ثبت کند. (قیمت بیت کوین در زمان رخ دادن دومین هاوینگ ۶۵۰ دلار بود)
هاوینگ ۲۰۲۰
سومین و آخرین هاوینگ بیت کوین در تاریخ ۱۱ می سال ۲۰۲۰ به وقوع پیوست. در این هاوینگ بیت کوین دیگر یک رمزارز ناشناس نبود. عده بسیاری این رمزارز را میشناختند. همهگیری اپیدمی کرونا در آستانه هاوینگ بیت کوین باعث شد بسیاری از افراد، با توجه به ماهیت بیت کوین، و ویژگی کاهشی تورم آن به این رمزارز روی بیاورند. به این صورت که آنها میتوانستند علاوه بر حفظ ارزش دارایی خود سود زیادی را تجربه نمایند. در نتیجه جدا از نوسانات کوتاه در چند روز، قیمت بیت کوین رشد چشمگیری را تجربه کرد.
طلا را برای درک بهتر این موضوع در نظر بگیرید. تصور کنید عرضه طلای استخراجی از زمین نیز هر 4 سال یکبار نصف شود. اگر ارزش طلا متکی به میزان کمیابی آن باشد، پس هاوینگ عرضه طلا هر 4 سال یکبار، افزایش قیمت آن را به همراه خواهد داشت.
کیلب چن Caleb Chen، حامی حریم خصوصی و ارز دیجیتال در شرکت Private Internet Access است. گفته است از آنجایی که هاوینگ بیت کوین عاملی آنی بر کاهش درآمد ماینرهاست. بنابر این باید برای این رویداد آمادگی داشته باشند. هاوینگ یک عملکرد درونی در شبکه بیت کوین است که تاثیر عمدهای روی تمام اکوسیستم این رمز ارز دارد.
زمان هاوینگ های بعدی بیت کوین
در زمان نگارش این پست تا هاوینگ بعدی Bitcoin در سال 2024 روی ارتفاع بلاک 840,000، تقریبا 820 روز باقی مانده است. که پاداش هر بلوک را به 3.125 واحد میرساند. رویداد بعدی نیز در سال 2028 روی ارتفاع بلوک 1,050,000 اتفاق خواهد افتاد. در نهایت تا سال 2140، تمام 21 میلیون واحد BTC ماین میشود. در آن سال به دلیل اتمام موجودی باقیمانده برای استخراج بیت کوین، هاوینگ نیز به پایان میرسد. اما ماینرها با ادامه تایید و تصدیق تراکنشهای جدید و دریافت کارمزد، درآمد خواهند داشت.
چرا گاهی اوقات هاوینگ زودتر از 4 سال اتفاق میافتد؟
الگوریتم استخراج بیت کوین با هدف پیدا کردن بلاکهای جدید، به مدت هر 10 دقیقه یکبار تنظیم شده است. با این حال، با پیوستن ماینرهای بیشتر به شبکه و افزودن به قدرت هشینگ، مدت زمان پیدا کردن بلاک روند کاهشی میگیرد. البته این امر با تنظیم سختی شبکه ممکن است. یعنی سختی حل کردن الگوریتم استخراح توسط کامپیوتر هر 2 هفته یکبار یا هر 2016 بلاک تغییر میکند تا این فاصله زمانی دوباره به 10 دقیقه برگردد.
از آنجایی که شبکه بیت کوین طی یک دهه گذشته رشد زیادی داشته است. متوسط زمان پیدا کردن هر بلاک نیز دائما زیر 10 دقیقه (تقریبا 9.5 دقیقه) بوده که منجر به کمتر شدن بازه هاوینگ و رسیدن به زیر 4 سال شده است.
پیش بینی کارشناسان از تاثیر رویداد هاوینگ بر قیمت بیت کوین
افراد زیادی آرزوی سفر در زمان را دارند تا بتوانند به گذشته برگردند و مقدار زیادی بیت کوین خریداری کنند، که البته ممکن نیست . ولی شاید بتوان با بررسی گذشته دیدگاه بهتری نسبت به آینده پیدا کرد.
دو روز قبل از هاوینگ ۲۰۱۶ پلت فرم coindesk مقاله ای را در همین خصوص منتشر کرد. در ادامه نگاهی به این مقاله میکنیم
در حال حاضر بیت کوین با رشد ۵۰ درصدی نسبت به ابتدای سال با قیمت ۶۴۰ دلار معامله میشود. هرچند که عوامل سیاسی و اقتصادی در این رشد قیمت نقش داشتند ولی تاثیر رویداد هاوینگ بر این افزایش قیمت چشمگیرتر بوده است.
کارشناسان نظرات کاملا متفاوتی راجع به تاثیر هاوینگ (به خصوص از سال ۲۰۲۰ به بعد) بر قیمت بیت کوین ارائه دادند که در ادامه آنها را بررسی میکنیم:
پیش بینی های افزایش قیمت
کارشناسان بسیاری با بیان دلایل مختلف انتظار افزایش قیمت بیت کوین را دارند. آنها معتقدند هرچند افزایش قیمت بیت کوین در یک بازه زمانی کوتاه اتفاق نمی افتد ولی قیمت این رمزارز به صورت آهسته و پیوسته صعودی خواهد بود.
این دسته از کارشناسان معتقدند که کاهش پاداش برای ماینرها ممکن است باعث یک افت قیمت موقتی بعد از هاوینگ بیت کوین باشد. اما هاوینگ همیشه به عنوان عامل موثری برای شروع رشد قیمت بیت کوین عمل کرده است.
پیش بینی های کاهش قیمت
برخی از کارشناسان معتقدند حتی اگر همه چیز به خوبی پیش برود شاید عواملی به دور از چشم آنها مانده باشد که باعث کاهش قیمت بیت کوین شود. همانطور که میدانید قیمت بیت کوین متاثر از عوامل متعددی است که هاوینگ یکی از آنهاست.
حفظ وضعیت موجود
به نظر بعضی از کارشناسان میزان کاهش تورم بیت کوین نسبت به حجم معاملات روزانه به قدری ناچیز است که میتوان آن را نادیده گرفت.”
هاوینگ چه تاثیری روی بیت کوین دارد؟
همانطور که گفتیم هاوینگ یکی از هستههای اصلی مدل اقتصادی بیت کوین است. پس تأثیر این رویداد مهم روی ارز BTC فقط به نوسانات قیمت محدود نمیشود. در این بخش مهمترین تأثیرات هاوینگ روی بیت کوین را با هم بررسی میکنیم.
تاثیر روی قیمت بیت کوین
کاهش پاداش بلاک روی قیمت بیت کوین تأثیری بلندمدت دارد. بعد از رویداد هاوینگ، به خاطر کاهش بیت کوین های عرضه شده در هر روز یک شوک عرضه رخ میدهد. اما این ضامن رشد انفجاری قیمت ارز BTC نیست. تجربه هاوینگ های قبلی نشان دهنده این است که افزایش قیمت بسته به عرضه و تقاضای بیت کوین های در چرخش، تدریجی خواهد بود.
رویدادهای هاوینگ معمولاً از چند ماه قبل به تیتر اصلی اخبار تبدیل میشوند. به همین خاطر افراد با فرض رشد قیمت در ماههای آتی، شروع به خرید بیت کوین میکنند. این رفتار تریدرها که در بازارهای سنتی پیشخور شدن نام دارد. یکی از دلایل رشد انفجاری قیمت بعد از رویدادهایی مثل هاوینگ است. بعد از این رشد قیمت امکان دارد بازار بدون روند یا حتی نزولی شود چون افراد شروع به فروش داراییهایشان خواهند کرد.
تاثیر روی ماینرهای بیت کوین
ادامه تسلط بیت کوین روی بازار باعث ورود اشخاص جدید به صنعت ماینینگ میشود. از دید یک تازه کار، اگر هاوینگ قیمت بیت کوین را بالا ببرد. پس ماینرها غرق در پول خواهند شد. اما در واقعیت، عوامل دیگری نیز وجود دارد که اغلب نادیده گرفته میشوند. در نگاه اول با نزدیک شدن به هاوینگ فضای ماینینگ رقابتی تر میشود اما بیت کوین برای مقابله با این احتمال برنامهریزی شده است.
در واقع ماینرها برای استخراج بلاکهای جدید با سختی شبکه بیشتر مواجه خواهند شد که زمان، قدرت پردازش و هزینه بیشتری هم میخواهد. این وضعیت منجر به کاهش (یا حتی از بین رفتن) حاشیه سود پاداشهای ماینرها میشود. در نتیجه، هاوینگ میتواند ماینرهایی که حاشیه سود کمتری دارند و دیگر از پس هزینههای استخراج برنمیآیند را از ادامه فعالیت منصرف نماید.
پاداش ماینرها پس از هاوینگ چقدر خواهد شد؟
پس از هاوینگی که روز ۲۳ اردیبهشت رخ داد، ماینرها در ازای هر بلوک، ۶/۲۵ بیتکوین به عنوان پاداش دریافت خواهند کرد. که نصف ۱۲/۵ بیت کوینی است که تا پیش از سومین هاوینگ دریافت کرده اند. زمانی که بیتکوین در سال ۲۰۰۹ آغاز به کار کرد، ماینرها در ازای هر بلوک، ۵۰ بیت کوین به عنوان پاداش دریافت می کردند. اگر پاداش ماینینگ قبل از اولین هاوینگ را با ارزش امروز بیت کوین محاسبه کنیم. پاداش هر بلاک حدود نیم میلیون دلار می شود که عدد بسیار بزرگی است. حال آنکه در سال ۲۰۱۱، بیت کوین در ابتدی راه بود و با ارزش آن روز، پاداش هر بلوک ۳۱ دلار می شد.
اولین هاوینگ در نوامبر ۲۰۱۲ اتفاق افتاد که تا آن زمان ۱۰،۵۰۰،۰۰۰ بیت کوین استخراج شده بود. پس از اولین هاوینگ، پاداش معدن کاوی از ۵۰ بیت کوین به ۲۵ بیت کوین کاهش یافت. دومین هاوینگ ششم ژوئیه ۲۰۱۶ با تأیید شدن بلوک شماره چهارصد و بیست هزارم انجام شد. که در آن پاداش معدنکاوی به ۱۲/۵ بیتکوین در ازای هر بلوک کاهش یافت. سومین هاوینگ که در سال ۲۰۲۰ رخ داد. پاداش ماینینگ را به ۶/۲۵ واحد کاهش داد که با ارزش فعلی بیت کوین ۶۰ هزار دلار به ازای هر بلوک شد.
پدیده هاوینگ یا نصف شدن پاداش استخراج بیت کوین به منظور حفظ ارزش آن رخ می دهد. ساتوشی ناکاموتو، خالق بیت کوین، شبکه بلاکچین بیت کوین را به نحوی طراحی نمود که فقط ۲۱ میلیون واحد از این ارز تولید گردد. نصف شدن پاداش ماینینگ برای همین منظور درنظر گرفته شده و تا سال ۲۱۴۰ و استخراج تمام ۲۱ میلیون بیت کوین ادامه خواهد داشت.
آخرین بیت کوین در چه سالی استخراج خواهد شد؟
بر اساس معادلات، آخرین بیت کوین یا اگر بخواهیم به صورت دقیق بگوییم، بیت کوین شماره 20999999.9769 در سال ۲۱۴۰ استخراج خواهد شد.
آیا استخراج بیت کوین پایان خواهد یافت؟ خیر. تا زمانی که بیت کوین وجود داشته باشد، استخراج ادامه خواهد داشت. زمانی که تمامی بیت کوینها استخراج شوند، ماینرها از طریق کارمزد تراکنشها درآمد خواهند داشت. در هر روز چه تعداد بیت کوین استخراج میشوند؟ به صورت میانگین ۱۴۴ بلاک در هر روز استخراج میشوند
یعنی به صورت میانگین در هر روز ۱۸۰۰ بیت کوین استخراج میشوند. بیت کوین به گونهای طراحی شده است که ارزش داشته باشد. بنابراین قوانین آن نیز در این راستا تعیین شدهاند. در نهایت تعداد محدودی بیت کوین وجود خواهد داشت (۲۱ میلیون) و تورم نیز با استفاده از کند کردن توزیع آن از طریق فرآیند نصف کردن پاداش استخراج (Halving) کنترل میشود.
هاوینگ در دیگر ارزها
لازم به یادآوری است که هاوینگ ارز دیجیتال تنها مختص بیت کوین نیست و در ارزهای دیگر نیز به شکل های گوناگون انجام میشود. بد نیست بدانید که در ۱۰ دقیقه حدود ۶ بیت کوین پاداش عرضه میشود. که این امر در فرآیند استخراج اتریوم متفاوت است و امروزه به ۲ اتریوم در ۱۵ ثانیه تغییر پیدا کرده است.
نتیجهگیری
بیت کوین با ویژگیهای منحصر به فردی طراحی شده که همگی به حفظ ارزش و کمیابی آن کمک میکنند. هاوینگ هم برای این طراحی شد که با افزایش تقاضا و اقبال عمومی به این رمز ارز، نرخ تورم بیت کوین متناسب با قیمت آن کنترل شود. سیستمهای خودگردان بیت کوین که هاوینگ یکی از آنهاست. ماینرها را تشویق میکنند صرف نظر از قیمت BTC و سایر عوامل همچنان از این شبکه حمایت کنند. دلایل زیادی برای قرار گرفتن بیت کوین در جایگاه اول ارزهای دیجیتال وجود دارد که قطعاً هاوینگ یکی از آنهاست.